Listopad: cichy miesiąc z wieloma dniami pamięci. Volkstrauertag, jeden z niewielu narodowych dni pamięci, jest jednym z nich. W tym roku przypada na 14 listopada.
Volksbund jak co roku zorganizuje centralną godzinę pamięci w Bundestagu o godz. 13.30, a telewizja ARD przeprowadzi transmisję na żywo.
Tegoroczne uroczyste obchody poświęcone są pamięci szczególnie okrutnej i pełnej ofiar wojny w Europie Wschodniej i Południowo-Wschodniej. Rozpoczęła się ona 80 lat temu wraz z okupacją Jugosławii i Grecji oraz inwazją Związku Radzieckiego.
W Stolarzowicach Mniejszość Niemiecka zaprasza do udziału we Mszy Świętej w intencji ofiar, która zostanie odprawiona o godzinie 11.00 w parafialnym kościele pw. Chrystusa Króla.
Po uroczystej Mszy Świętej udamy się pod pomnik przy kościele, by tam zapalić znicze i złożyć wiązanki kwiatów.
Msza Święta będzie transmitowana na żywo na kanale YouTube Parafii Stolarzowice:
Jeszcze przed Mszą Świętą na cmentarzu parafialnym w Górnikach złożymy kwiaty i zapalimy znicze pod pomnikiem "Ofiarom wojny". Pomnik został postawiony w miejscu pochówku żołnierzy, którzy polegli w walkach o Górniki w końcu stycznia 1945 roku.
Obchody Dnia Żałoby Narodowej na Śląsku:
- 13 listopada o godzinie 14:00 na cmentarzu w Nadolicach Wielkich
Organizator: Niemieckie Towarzystwo Kulturalno-Społeczne we Wrocławiu; - 14 listopada o godzinie 14:00 w Katedrze Podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu
Organizatorzy: Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce wraz z Duszpasterstwem Mniejszości Narodowych i Etnicznych Diecezji Opolskiej - Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e. V.
- Volkstrauertag 2021
- Volkstrauertag 2021: Handreichung
- Kriegsgräberstätten
- Naszym obowiązkiem jest nieść pokój
- Wielu wtedy przeżyło wojnę, ale pokoju nie przeżyli
- Tragödie des deutschen Ostens. Wir erinnern
- Hörst du mein heimliches Rufen?
WOLFGANG SCHNEIDERHAN Präsident des Volksbundes Deutsche Kriegsgräberfürsorge e. V.
W 1941 r., 80 lat temu, wojna rozpoczęta przez Niemcy w 1939 r. stała się wojną światową. Jeszcze przed inwazją Związku Radzieckiego w czerwcu 1941 r., w maju miała miejsce okupacja Grecji i Jugosławii, a w grudniu tego samego roku Rzesza Niemiecka wypowiedziała wojnę USA.
W Niemczech nikt nie miał siły i mocy, by przeciwstawić się działaniom Hitlera. Akt oporu ze strony wojska nastąpił dopiero w 1944 r. i zakończył się niepowodzeniem. Podejmowane przez społeczeństwo obywatelskie próby utrudnienia pracy niemieckiej machiny zagłady, jak na przykład założona w 1942 roku grupa oporu "Biała Róża", zostały udaremnione.
Nie powinniśmy jednak o nich zapominać. Wielu zapłaciło za swoją odwagę życiem. W tym roku Sophie Scholl obchodziłaby setne urodziny. W rzeczywistości w wieku 21 lat padła ofiarą gilotyny narodowosocjalistycznej sprawiedliwości terrorystycznej. Nie była jedyna.
W przeciwieństwie do innych wojen europejskich, II wojna światowa dążyła po stronie niemieckiej nie tylko do zwycięstwa nad wojskami przeciwnika, ale do unicestwienia i zniewolenia całych narodów. Śmierć i nędza ludności cywilnej na zaatakowanych obszarach nie była szkodą uboczną, lecz deklarowanym celem wojennym. Nawet mordowanie Żydów czy Sinti i Romów nie byłoby możliwe na taką skalę bez wojny, gdyż zdecydowana większość ofiar mieszkała na terenach podbitych.
W wyniku II wojny światowej zginęło od 60 do 70 milionów ludzi. Wiele milionów ludzi straciło zdrowie, krewnych, domy lub odwagę do życia - albo musiało przetrwać nawet do dziesięciu lat jako jeńcy wojenni.
Dlatego też upamiętnienie, któremu służy Dzień Żałoby Narodowej, nie może być zredukowane do poległych żołnierzy, a już na pewno nie tylko do poległych żołnierzy niemieckich. Nie jest to pusty slogan, gdy w tym dniu upamiętniamy wszystkie ofiary wojny i tyranii. Pamiętamy o poległych żołnierzach wszystkich krajów, o Żydach, Sinti, Romach i innych prześladowanych mniejszościach, o maltretowanych fizycznie i psychicznie, a także o jeńcach wojennych. Oto tylko jedna liczba: z ponad pięciu milionów radzieckich jeńców wojennych w niemieckich obozach trzy miliony nie przeżyły wojny. Jak poradzić sobie z tymi obciążeniami, nawet jeśli minęło już 80 lat - czy nie lepiej powiedzieć: zwłaszcza, że minęło dopiero 80 lat?
Nie możemy cofnąć tego, co się wydarzyło, nie możemy tego zignorować, zrelatywizować czy zreinterpretować. Jedyną drogą, jaka nam pozostała, jest opowiedzenie się za tym, by wojna i dyktatura się nie powtórzyły.
Musimy ze wszystkich sił zaangażować się wewnętrznie na rzecz demokracji i tolerancji, a zewnętrznie na rzecz zrozumienia i pojednania. Nasza praca edukacyjna i współpraca międzynarodowa z krajami, które ucierpiały w wyniku niemieckiej agresji, nie są więc w wąskim rozumieniu dodatkiem do opieki nad grobami wojennymi, lecz stanowią elementarny składnik naszej pracy. Fakt, że nasi europejscy sąsiedzi i dawni wrogowie z czasów wojny wyciągnęli do nas rękę pojednania, jest cennym darem, który należy zachować. Wymaga to od nas, abyśmy nie zapominali o cierpieniach, które miały miejsce, także tych, które były udziałem innych.
Dzień Żałoby Narodowej jest okazją do przypomnienia i zatrzymania się, do empatii i upomnienia, do zrozumienia i pojednania. Jest to również pomost do wspólnej pokojowej przyszłości dla Europy.
Dziś pamiętamy o ofiarach przemocy i wojen, o dzieciach, kobietach i mężczyznach wszystkich narodów.
Pamiętamy o żołnierzach poległych w wojnach światowych, o ludziach, którzy stracili życie w wyniku działań wojennych lub później w niewoli, jako przesiedleńcy i uchodźcy.
Pamiętamy o tych, którzy byli prześladowani i zabijani, ponieważ należeli do innego narodu, byli innej rasy, należeli do mniejszości lub których życie zostało uznane za niegodne z powodu choroby lub niepełnosprawności.
Pamiętamy o tych, którzy zginęli, bo stawiali opór tyranii i o tych, którzy zginęli, bo trwali przy swoich przekonaniach i wierzeniach.
Opłakujemy ofiary wojen i wojen domowych naszych czasów, ofiary terroryzmu i prześladowań politycznych, żołnierzy Bundeswehry i innych sił zbrojnych, którzy stracili życie na misjach zagranicznych.
Dziś pamiętamy również o tych, którzy padli ofiarą nienawiści i przemocy w naszym kraju.
Pamiętamy o ofiarach terroryzmu i ekstremizmu, antysemityzmu i rasizmu w naszym kraju.
Opłakujemy wszystkich tych, którzy cierpią za zmarłych i dzielą ich ból.
Ale nasze życie jest naznaczone nadzieją pojednania między ludźmi i narodami, a naszą odpowiedzialnością jest pokój między ludźmi w domu i na całym świecie.
Upamiętnienie zmarłych przez Prezydenta Federalnego w Dniu Pamięci zostało wprowadzone przez Prezydenta Theodora Heussa w 1952 roku.Guter Gott, in diesem Jahr des Gedenkens bitten wir
um deinen Frieden, den wir finden können auf dem Weg
in dein ewiges Haus.
Herr, erbarme dich.
Wir bitten dich für die Opfer von Krieg und Deportation
und für ihre Nachkommen, lass sie Trost finden im
Gedenken und Versöhnung in der Begegnung mit
Menschen anderer Völker.
Herr, erbarme dich.
Wir bitten dich für deine Kirche in der ganzen Welt –
gib deinen Geist, damit sie Werkzeug deines Friedens
sein kann.
Herr, erbarme dich.
Wir bitten dich für alle, die in Politik und Gesellschaft
Verantwortung tragen: Gib ihnen Mut, für die
Schwachen einzustehen, Minderheiten zu schützen und
Friedensprozesse neu in Gang zu bringen.
Herr, erbarme dich.
Wir bitten dich für jede und jeden von uns –
lass uns darauf hoffen, dass unsere Taten offenbar werden
vor deinem Blick der Liebe, dass unsere Erinnerung
geheilt wird in deinem Licht.
Herr, erbarme dich.
Im Programm der Gedenkstunde zum Volkstrauertag Bundespräsident Frank-Walter Steinmeier wird die Gedenkrede halten. Ein besonderer musikalischer Beitrag kommt von Musiker und TV-Journalist Reinhold Beckmann. Er singt seinen Song „Vier Brüder“, ein Stück über die im Krieg gefallenen Brüder seiner Mutter Aenne.
Siehe: Reinhold Beckmann: „So viele Biografien gehen gerade kaputt“Meine Mutter hat im Zweiten Weltkrieg alle ihre vier Brüder verloren, drei ältere und einen jüngeren Stiefbruder. Alle vier sind nicht zurückgekommen. Der erste ist an Heiligabend 1942 in Stalingrad gefallen, das haben wir erst viele Jahre später erfahren. Zu dieser Zeit war der zweite Bruder, Hans, schon tot. Er starb in Russland bei Rschew, in dieser absurden, 15-monatigen Blutschlacht zwischen der Wehrmacht und der Roten Armee. Der dritte Bruder, Franz, ist auf dem Rückweg nach Hause im Frühjahr 1945 in Danzig von Partisanen erschossen worden. Die Geschichte, die meine Mutter aber am häufigsten erzählte, war der Moment, als Willi, der 16-jährige jüngste Bruder, fast noch ein Kind, kurz vor Kriegsende eingezogen wurde. Er hatte sich heulend vor Angst im Keller versteckt, als die Feldjäger kamen und ihn abholten. Ein paar Monate später kam er zurück – in einer Holzkiste. Er ist der einzige der vier Brüder, der im Heimatort Wellingholzhausen beerdigt ist, das ist ein kleiner, sehr katholischer Ort im Teutoburger Wald.
Reinhold Beckmann
Lasst uns beten zu Jesus Christus, dem auferstandenen Herrn.
Herr, schenke uns allen auf Fürbitte aller Märtyrer jener schweren Zeit Hoffnung auf Auferstehung und Leben mit dir und ihnen.
Das Leiden und der gewaltsame Tod unserer Schwestern und Brüder machen uns wachsam für die Gerechtigkeit unter Menschen und Völkern.
Lass uns ständig wach für das Schicksal eines jeden Menschen sein, denn jede und jeder ist dein Ebenbild und unsere Schwester und unser Bruder.
Stärke uns im Glauben, dass die Gefallenen, Ermordeten und Vermissten in deinen Händen geborgen sind.
Hilf den Politikern Konflikte im Dialog aufzulösen und den Frieden als Gottesgabe den Menschen zu bewahren.
Lass mich und dich Friedenstifter und Friedensboten für die anderen Menschen werden.
Lass die Menschen der Europäischen Union für die Völker des Balkans offenbleiben.
Durch Christus unsern Herrn. Amen.
Der Volkstrauertag wurde auf Vorschlag des 1919 gegründeten Volksbundes Deutsche Kriegsgräberfürsorge als Gedenktag für die Kriegstoten des Ersten Weltkrieges eingeführt. Dieser Tag sollte ein Zeichen der Solidarität mit den Hinterbliebenen der Gefallenen und Kriegstoten aussenden.
1922 fand die erste offizielle Feierstunde im Deutschen Reichstag in Berlin statt. Dabei rief Reichstagspräsident Paul Löbe eindringlich zur „Abkehr vom Hass“ auf und warb für Versöhnung und Verständigung. Ein Komitee, dem von den großen Glaubensgemeinschaften bis zum jüdischen Frauenbund viele verschiedene Verbände angehörten, erreichte unter Federführung des Volksbundes, dass der Volkstrauertag in den meisten Ländern des Deutschen Reiches gemeinsam begangen wurde: am Sonntag Reminiscere, dem fünften Sonntag vor Ostern.
In der Weimarer Zeit jedoch verlor die Trauer um die Gefallenen ihre gesellschaftlich verbindende Wirkung. Dies lag an der umstrittenen Deutung des Ersten Weltkrieges. Die politischen Kräfte, die am Volkstrauertag vorrangig den Kampf der deutschen Soldaten heroisierten, wurden immer stärker. Nach ihrer Machtübernahme schrieb die nationalsozialistische Regierung diese Deutung 1934 gesetzlich fest: Der Volkstrauertag wurde auf den 16. März gelegt und zum staatlichen „Heldengedenktag“. Er sollte alle Deutschen in der Trauer vereinen. Aber alle, die aus politischen oder sogenannten rassischen Gründen nicht zur „NS-Volksgemeinschaft“ zählten, wurden aus dem Gedenken verbannt, wie beispielsweise die gefallenen jüdischen Weltkriegssoldaten. An dieser Propaganda beteiligte sich auch der seit 1933 bereitwillig gleichgeschaltete Volksbund.
Für die Gefallenen des Zweiten Weltkriegs wurde die Wehrmacht zuständig. Der Heldengedenktag wurde bis 1945 von der Wehrmacht und der NSDAP ausgerichtet. Die Richtlinien über Inhalt und Ausführung erließ der Reichspropagandaminister.
Nach dem Zweiten Weltkrieg wurde der Volkstrauertag in Westdeutschland auf Betreiben des Volksbundes Deutsche Kriegsgräberfürsorge 1952 wieder als Tag der „nationalen Trauer“ eingeführt, in deutlicher Abgrenzung zum nationalsozialistischen Heldengedenken. Er ist durch Landesgesetze geschützt und liegt auf dem Sonntag, zwei Wochen vor dem ersten Advent.
Seit 1945 wird am Volkstrauertag aller Opfer des Krieges gedacht. So treten neben die toten Soldaten auch Frauen, Kinder und Männer, die in den besetzten Ländern und in Deutschland zu Opfern von Krieg, Gewalt und NS-Verfolgung wurden. Von Anfang an riefen die Bundespräsidenten dazu auf, auch an die Opfer der Diktatur zu erinnern, an Menschen, die aus politischen, religiösen oder sogenannten rassischen Gründen verfolgt worden waren.
Heute wird am Volkstrauertag an die Opfer von Krieg und Gewalt erinnert und gleichzeitig zu Versöhnung, Verständigung und Frieden gemahnt. 2018 stand das Gedenken an den Ausgang des Ersten Weltkriegs, in den vergangenen beiden Jahren an den Beginn und das Ende des Zweiten Weltkriegs im Mittelpunkt. Nunmehr jährt sich der deutsche Überfall auf die Sowjetunion. Der Vernichtungskrieg hinterließ in diesen Ländern besonders tiefe Wunden; zugleich haben sich viele neue Beziehungen entwickelt.
Der Volksbund ist eine besondere humanitäre Organisation: Er arbeitet im Auf trag der Bundesregierung, finanziert sich als Verein jedoch zu zwei Dritteln aus Spenden und wird dabei von 300 000 aktiven Förderern und über eine Million Gelegenheitsspendern unterstützt.
Über 100 Jahre nach seiner Gründung birgt der Volksbund die Toten der Kriege, klärt Schicksale und pflegt 832 deutschen Kriegsgräberstätten mit 2,8 Millionen Gräbern im Ausland. Der Volksbund berät öffentliche und private Stellen, ist international vernetzt und engagiert sich in der Friedensarbeit. Seit fast siebzig Jahren bringt er junge Menschen aus verschiedenen Nationen in Workcamps und den vier internationalen Bildungs- und Begegnungsstätten zusammen. Mit schulischen und außerschulischen Projekten fördert er das Lernen aus der Geschichte. Mehrere tausend ehrenamtliche und 556 Hauptamtliche Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter erfüllen heute die vielfältigen Aufgaben.
Der Volkstrauertag im November steht im Zeichen des Gedenkens an die Opfer von Krieg und Gewaltherrschaft. Die Gedenkstunde im Plenarsaal des Bundestages richtet der Volksbund aus. Prominente Redner der letzten Jahre waren u. a. Frankreichs Staatspräsident Emmanuel Macron und Seine Königliche Hoheit, der Prinz von Wales.
Strony, które warto otworzyć i przeczytać:
Zum Volkstrauertag am 14. November 2021 Gedenkstunden und Gottesdienste gestalten
